Pûçbîyayîşê sîyasetî

ENVER YILMAZ

Wexto ke pûçêk bikewo yew çî o pûçbîyayîş vera-vera xorîn beno û peynî de o çî çin beno şino. No sey dîyalektîkê xoza yo. Her gane peynî de mireno. La merdişê ganeyan rê yew çî beno sebeb. Sîstemê dewletan û siyaset zî wina yo. Ê bi giranî pê pûçbîyayîş mirenê. Eke pûçêk bikewo mîyanê sîstemê yew dewlete yan zî sîyasetêk peynî de çinbîyayîş yeno. La no çinbîyayîş hêdî-hêdî beno. Rojhilatê Mîyanên de pûç kewto mîyanê sîstemanê pêrune dewletan. Aye ra yo ke mîyanê her dewlete de têmîyanbîyayîş esto û pûçbîyayî yê. Çimkî heme dewletî kokê xo ser o ney, zulmkerdişê şarî ser o ameyê awankerdiş. Heminan de yew hîle yew sextekarî esta. Yanê bingehê heme deweletan de neheqî esta û heme dewletî bi hewayo bêedelet yenê îdarekerdiş. Zemanêk dewletê Ewropa zî wina bîyî. La dewletê Ewropa şerê dinya yo diyînî ra dima fek zulum û neheqî ra veradayê û mîyanê xo de baş xirab yew demokrasi awan kerd. Ewropa teberê xo rê zaf biedelet nîya la mîyanê xo de zî heqanê merdiman rê hurmetkar a û sey dewletanê Rojhilatê Mîyanênî nîya. Aye ra Dewleta Tirkan qasê 50 serrîyo ke berê Ewropa de ya û vana ma zî qayîlê bikewê Yewîya Ewropa. Xora ma zanê ke dewletê Ewropa pêro ameyî têhet û organîzasyonê Yewîya Ewropa awan kerd. Yewîya Ewropa ra nat dewlete Ewropa mîyanê xo de şer nêkenê û hurmet nîşanê yewbînî danê. La Rojhilato Mîyanên wina nîyo. Engişta her dewlete mîyanê dewletanê bînan de ya.  

La nê rojanê peyênan de têkîlîya mabênê Ewropa û Tirkîya xirab bîya. Hema vaje na têkîlî qedîyaya. Sebebê xo zaf ê. La sebebo esasî baş yeno zanayîş. Çi heyf ke Tirkîya bi sîyasetê AKP tem bîya dewletêka otoritere. Bi wadê demokrasî ameyê sere la bîyê zulumkar. Xora Tirkîya de vere cû zî demokrasi çi bî. La demê hukmatê AKP de yew muya demokrasi zî nêmedena Tirkîya de. Serekkomar Recep Tayîp Erdogan wayîrê AKP, humat û fermendarê Artêşa Tirk û wayîrê şarê tikan o êdî. Xora bi fekê xo vano ‘ez yew şiwane ya. Ganî serekê dewletan sey şiwaneyan bê.’ Erdogan bi no qayde şaranê Tirkîya zî sey mêşinan vîneno. Xora qismêkê şarê Tirkîya bi destê Erdoganî tem ameyo a sewîya mêşinîye. O zî naye zano û xo şiwane îlan kerdo. Şar zî zaf xem nêkeno xora. Bê kurdan û muxalîfan kes nê vateyanê ey ra aciz nêbeno. Ewropa naye vînena. Vînena ke Tirkîya de êdî rejîmê otorîter awan bîyo. Krîterê ke verê cû ewropa vernîya Tirkîya de nabî ro hetê Tirkîya ra nêameyî ca. Meseleya îdamkerdişî ra bigîrê hetanî xoserbîyayîşê huqûqî zaf meseleyî estê ke Tirkîya bi destê Erdoganî herimnayî. Aye ra cayê Tirkîya hînî mîyanê ewropa de çin o. Çin o ke xo nata weta dana û verê xo daya asya û Rojhilatê Mîyanên û Asya. 

Erdogan her roj bi muhacîran Ewropa tehdîd keno. Xora no zî hetê sîyasî û însanî ra çîyêko ehlaqî nîyo.  No fikirê Asya, yanê Çîn û Rûsya de ortaxbîyayîş fikrê ergenekoncîyan o. Tem zî fikre Dogu Perînçekî yo. Xora eke ma baş biewne mesela Erdogan, Baxçelî û Perînçek bîyê birayê yewbînan û welat bi zîxnîyetê înan yeno îdarekerdiş. Baxçelî û Perînçek çi wazenê Erdogan ano ca. Xora Erdogan vajo kes nêeşkeno îtîraz bikero. Ê ke îtaraz kerdê bellî yê. Ma dî peynîya înan se bî. Nika înan ra qet vengêk nêvejîeno. Eke Bînalî Yidirim çîyêk vajo peynîya ey zî bena sey ê binan. Semedê otorîterbîyayîşê Erdoganî ma eşkenê bi hezaran nimuneyan bidî. Kamî rê hêrs beno o kes ca de gure ra yeno eştiş. Şowmen Okan Bayulgen qurbano peyên o. Bayulgenî semedo ke yew rêzefilme rê hes nêkerd karîyerê ey qedîya. Çimkî a rêzefîlme rê Erdogan hes kerdêne. Ewropa naye vînena. Tena Ewropa ney şarê Tirkîya zî hînî hêdî-hêdî vînenê. Ekonomi berbat bîya û hînî ê zî zûranê xo rê bawer nêkenê. Mîyanê AKP de peserşîyayîş û perçebîyayîş dest pêkerd. Xora pûçbîyayîş rewna dest pêkerdibi.